mezopotamya

[adminkulanıcılar]

[Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]
[Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]




Mezopotamya bugün, doğu [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.], [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] ([Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]) ve Kuzey Irak'ı kapsayan coğrafi bölgeyi tarif eden bir isimdir. Merkezi [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]'dır. İrani halkların merkezi sayılmaktadır. Mezopotamya [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]'da "iki nehir arasındaki yer" demektir; μέσος ("arasında") ve πόταμος ("nehir"). Kastedilen iki nehir [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] ile [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]'dir, zira bölge bu iki nehrin arasında kalır.
Verimli toprakları ve uygun [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] şartları nedeniyle çok eski zamanlardan beri yoğun göçe sahne olmuş Mezopotamya, birçok farklı kültür ve halkın karıştığı bir bölge olmuştur ve bu nedenle de medeni gelişime sahne olmuştur. Bilinen ilk [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] topluluklara ev sahipliği yapmış bölgede birçok medeniyet gelişmiştir ve bu sebeplerden Medeniyet(ler) Beşiği olarak da anılmıştır. Hiçbir zaman Mezopotamya olarak anılan belirli bir siyasi mevcudiyet olmadığı gibi sınırları belirli bir bölge değildir. Basit anlamda [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] tarihçileri bu bölgeyi anmak için bu ismi anmışlardır.


Mezopotamya tarih boyunca farklı kavimlerin bir arada yaşadığı bir bölge olmuştur. Bölgeye uzun süre devam eden sürekli göçler, hem siyasi iktidarın belirli bir çizgi izlemesini engellemiş hem de kültürel ve teknolojik anlamda kent ve toplumların gelişimini körüklemiştir. Mezopotamya bölgesi dünyanın en tanınmış ve köklü medeniyetlerinden birkaçına ev sahipliği yapmıştır; [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.], [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.], [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.], [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.], [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] ve [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] gibi. Bunların dışında daha birçok halk ve kavim Mezopotamya'da kök salmıştır.
Son [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] sonlarına doğru, hâlâ hüküm süren buzul veya buzul arası iklim koşullarından kaçmak için insanlar topluluklar halinde güneye doğru göç etmişlerdir. Bu dönemlere dair kuzey [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]'ta ve çevre bölgelerde çeşitli yerleşim alanları göze çarpar. Daha sonra iklimin tarım için uygun hale gelmesiyle kuru tarım başladığı gibi yerleşim birimleri de oluşmaya başlamıştır.
[Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]'da [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] ([Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.], [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]) ve [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] (Şanlıurfa, Türkiye) gibi yerleşim yerleri [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] Mezopotamya'daki göze çarpan yerleşim bölgelerindir. Bunlara kuzey [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]'taki [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] da eklenebilir. Bu yerleşimler dönemin kültürel ve teknolojik gelişimini anlamak için önemlidirler.
Tarım gelişimi ve köy yaşamının başlangıcından yazının ortaya çıkışına kadarki dönemin ünlü yerleşim bölgelerine örnek olarak [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.], [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] ve [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] verilebilir. Bu dönemde her kent aynı zamanda ayrı bir kültürel tarz ortaya sunmaktaydı. Bu kentlerin ortak yönü konutların ortaya çıkışıdır. Yine de konutların mimari tarzı kentten kente değişiklik gösterir. M.Ö. 5500-M.Ö. 5000 dolaylarında Mezopotamya'da öne çıkan iki kültür kuzeyde [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] kültürü ve güneyde [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] (Obeyd) kültürleridir.[Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] bir heykelcik.



Bölgenin bir sonraki evresi [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] (M.Ö. 4000-M.Ö. 3100) olarak anılabilir. Bu dönemde güneydeki kentler büyük oranda gelişmiştir. Bu gelişmeler sadece kültürel planda değil aynı zamanda teknolojik plandadır da. [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] kenti, dönemi karakterize eden kent olarak, çok önemli bir konumdadır. Sulu tarımın geliştiği bu dönemde, madencilik ve teknoloji dallarında da ortaya çıkan gelişmeler kentlerin genel durumunu yükseltmiştir. Uruk kentinin ünlü Mezopotamya kahramanı [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]'ın evi olduğu da söylencelerde yer alır. Bu dönemde ticaret büyük oranda gelişmiştir ve Mezopotamya'nın o dönemde bilinen sınırları içeresinde yoğun bir ticaret ağı oluşmuştur. Ayrıca Anadolu ile yapılan ticaret, Anadolu halklarının kültürünü de Mezopotamya'ya, sınırlı anlamda da olsa, taşımıştır. Bu dönemin sonlarında yazı geliştirilmiş ve kayıt tutumu da başlamıştır. Bu dönemlerde ve daha sonra bir süre güneydeki gelişimlerin kuzeye geçmesi uzun zaman almıştır.
[Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]

Mezopotamya'da yaşayan birçok farklı kavimden ilk öne çıkan ve daha sonraki medeni oluşumların temelini atan [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]. Gerek yazı, dil, tıp, astronomi, matematik gerekse din, fal, büyü ve mitoloji gibi alanlarda ilk öne çıkan ve bilinen toplum Sümerlerdir. "Yaratılış" ve "Tufan"a ilk kez Sümerlerde rastlanır. Sümer döneminde Mezopotamya'da 18'i büyük olan yaklaşık 35 büyük şehir ve kasaba vardı. Bunlara örnek vermek gerekirse [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.], [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.], [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.], [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.], [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.], [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.], [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] ve [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] zikredilebilir.
[Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]'ta iktidara gelen [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] yaptırdığı inşaatlarla öne çıkmıştır. [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] da ilk yazılı reformları sayesinde tanınmıştır. Son dönemlerde Sümerlerin baş tanrısı konumundaki [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]'in tapınağı [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]'da idi bu nedenle Nippur Sümerlerin dini başkenti sayılırdı.
M.Ö. 2400-2350 yıllarında Sümerler düşüşe geçerken, [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] yükselişe geçmiştir.[Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]
Bir Akkad kralının zafer anıtının parçası, MÖ 2300 dolaylarına ait.



[Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]


[Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] kökenli bir topluluktur. [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] döneminde Mezopotamya'ya göçen bu topluluk Sümer kültürünü benimsemiştir. Sümerler sonrasında Mezopotamya'nın lideri konumuna gelen halk, Mezopotamya'daki medeni gelişimin öncüsü Akkadlar olmuştur. Ayrıca Akkadlar daha sonra Mezopotamya'da güçlü konuma ulaşacak yine Sami kökenli Asur ve Babil halklarına da öncülük etmişlerdir. Akkadlar, Sümerlerden farklı olarak kent krallıklarından ziyade Evren veya Dünya krallığı kavramını Mezopotamya'ya getirmiştir. Bölgenin merkezi bir idare eline geçmesi de ilk kez Akkadlar döneminde olmuştur. M.Ö. 2150'de güçlenen Sümerliler bu devleti yıkmışladır.
Akkad hanedanının kurucusu kral [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]'dur. [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] isimli bir başkent kuran [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] kayıtlara göre 34 savaş yapmıştır. Yine de Sargon'a dair bilgilerde mitoloji ile gerçeklik karışıktır. Sargon'un torunu olan Akkad kralı [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] de dedesinin yolundan gitmiş birçok sefer yapmıştır. Fakat [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]'den sonra bölgedeki güç dengeleri değişmiş ve Akkadlar düşüşe geçmiştir. Kısa bir süre içinde [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]'ndan inen ve işgale başlayan Gutiler yönetimi ellerine geçirmişlerdir.
[Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]


Akkadların yönetimindeki zayıflıklar nedeniyle, birçok kentin yönetici hanedanı yönetimi tekrar ellerine geçirmişlerdir. Bu kentlerden öne çıkanı Ur kenti ve yöneticisi 3. Ur Hanedanıdır. Hanedan Akkadların izinden giderek bütün bölgeyi kontrol altına almak istemiştir. Yaklaşık 100 yıl kadar (M.Ö. 2100-M.Ö. 2000) süren bir dönemde [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] kenti Mezopotamya'nın en büyük siyasi gücü olmuştur. Dönemlerinin sonu yoğun göçler ve çevre toplulukların saldırıları ile gelmiş ve yönetimleri zayıflamıştır. Ur Sülalesinin yönetiminin sonu aynı zamanda Sümerlerin Mezopotamya'daki yönetimlerinin sonu demektir. Daha sonra [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] kökenli olmayan kavim ve sülaleler egemen olmuşlardır. Yine de bu dönem kültürel, dini ve mimari açıdan medeni gelişimi büyük oranda etkilemiştir.[Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] kanunnamesi. [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.].



[Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] ve [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]

[Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] çöküşünden sonra kuzeyde büyük bir siyasi güç olarak [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.], güneyde ise din ve kültür merkezi olarak [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] öne çıkmıştır. Aynı zamanda 2. binyılın erken dönemlerinde bölgeye gelen [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] ve [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] (veya Amoritler) bölgenin gerek nüfus gerekse kültürel yapısını büyük oranda etkilemiş, daha sonraki siyasi olaylara da etki etmiştirler.
2. binyılın başlarında yükselen kavimlerden biri [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]. Özellikle oluşturdukları geniş ticaret ağı onların Mezopotamya kültürünü farklı bölgelere yaymasına ve farklı kültürleri de Mezopotamya'ya taşımasına neden olmuştur. [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]'ya yazının gelmesi de yine bu dönemdeki Asurlu tüccarlar sayesinde olmuştur.
Diğer yükselen kavim ise güneyli [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]'dir. [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] kökenli olan Eski Babil sülalesi, 5. kral [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] ile dönemin diğer krallıkları üzerinde egemenlik kurmuştur. Bu sıralarda Anadolu'da [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] fetihlere başlamış ve sonunda Hitit Kralı [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] M.Ö. 1595 yılında [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]'i alarak Babilin egemenliğine son vermiştir.[Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]'i gösteren rölyef. M.Ö. 8. yüzyılın üçüncü çeyreğinden. [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]



Daha sonraki dönemlerde [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] öne çıkmış, [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]'daki [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] güçlenmiş, [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] önderliğinde yeni bir siyasi güç oluşturmuşlardır. Yaklaşık iki yüzyıl süren Mitanni-Hurri egemenliğinin zayıflaması [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] yükselmesine olanak vermiş ve M.Ö. 13. yüzyılda Asur kralı [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] Mitanni-Hurri devletini sonlandırmış ve Asur egemenliğini kesin olarak başlatmıştır. Fakat bu Asur egemenliği de yoğun göç dalgaları sebebiyle zayıflamıştır. M.Ö. 9. yüzyılın başında kuzeyde Asur'un tekrar yükselmesine kadar bölge karışık bir dönem geçirmiştir. Bu zamana kadar Mezopotamya ve çevresinde birçok yeni devlet ve kavim ortaya çıkmıştı. M.Ö. 9. yüzyıldan yaklaşık M.Ö. 5. yüzyıla kadar süren Asur yönetimine [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] denmiştir. Bu dönemde yoğun bir yayılma politikası benimsenmiş, her kral sayısız sefer yapmıştır. Yine de güney Mezopotamya'da [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] egemenliğini korumuştur. Babil dışında [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] ve [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] de bağımsız birer güç olarak konumlarını korumuşlardır. Bir dönem Asur zayıflasa da [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] ile tekrar yükselmeye başlamış Urartu kralını yenmiş ve yayılma politikasıyla diğer önemli güçleri, Babil ve Medleri, rahatsız etmiştir. [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] ve sonrasında Asur'un konumu daha da yükselmiş; Asur birçok krallığı egemenliği altına aldığı gibi [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]'a yapılan büyük seferlerle Mısır'ı da yağmalamıştır. [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]'nın en geniş olduğu dönemde Medler ve Babilliler, [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] birleşerek Asur'a savaş açmış ve sonunda Asur'un yıkılmasına neden olmuştur.
Yeni Asur Krallığı sonrası dönemde Babil yükselişe geçmiş ve [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] olarak anılan bir dönem başlamıştır. Yeni Babil, Asur'un bütün topraklarına egemen olduğu gibi çevre krallıklara birçok sefer düzenlemiştirler. Bu sıralarda [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] devletine son vermiştirler. [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] yılında [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]'i ele geçirmesiyle [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] son bulmuştur. Bu dönem ve sonrasında Persler tüm Mezopotamya'yı egemenlikleri altına almıştırlar.
Sonraki Dönemlerde Mezopotamya

Mezopotamya [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]'in Persleri egemenliği altına alışına kadar Perslerin egemenliği altında olmuştur. Daha sonra bir süre Pers imparatorluklarının egemenliği altında kalmış, daha sonra Romalılar kuzeybatı bölümünü egemenlikleri altına almışlardır. Pers Sasani İmparatorluğu döneminde egemenlikleri altındaki Mezopotamya'nın büyük kısmı Del-i Iranşahr yani "İran'ın Kalbi" olarak anılmaya başlanır ve başkent Mezopotamya'da yer alır. M.S. [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] erken dönemlerinde Arap halifeleri [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]'ı kontrol altına alır ve zaman içinde Mezopotamya Arapların egemenliği altında tekrar birleşir. Yine de bu dönemde iki vilayet şeklinde idare edilir: kuzeyde [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] başkent, güneyde [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] başkenttir ki Bağdat daha sonra hilafetin de başkenti olur ve [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] yılına kadar böyle kalır. [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]-[Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] arasında Safaviler kısa bir dönem için Mezopotamya'yı kontrolleri altına alsalar da [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]'te Osmanlılar (Türkler) Bağdat'ı egemenlikleri altına alırlar. Osmanlı Devleti'nin egemenliği sırasında Mezopotamya üç vilayete ayrılarak idare edilir: Musul, Bağdat ve Basra. [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]'nın sonunda Mezopotamya kısa bir süre için İngilizlerin yönetimine geçer ve İngilizler bugünkü Suriye ve Irak'ı bir Haşimi yöneticiye bağlı bir devlet olarak kurar. [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]'de İngilizler tarafından Irak ulus devleti kurulur ki bugünkü Irak sınırlarının yanı sıra bugünkü Kuveyt de sınırlara dahildir. Daha sonra [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] yılında Kuveyt bağımsızlığını ilan eder. Mezopotamya Dicle ve Fırat nehirleri arasında yer alır. bugünkü Irak, Doğu Suriye, Türkiye’de Güneydoğu Anadolu ve İran arasında paylaşılan bölgededir.
Eğitim ve bilim

Yazının gelişimi

İlk yazı denemeleri [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] geliştirilmiştir. Bunlar hikayeleri, tarihi ve bazı olayları anlatan tabletlere çizilmiş resimlerdir. Daha sonraları farklı harfler için farklı işaretler geliştirmeye başlarlar ki buna [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] denmiştir. Bu yeni yazı türü kısa sürede yaygınlaşır ve [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] daha fazla kullanılmaya başlar. Harfler, kil tabletler üzerine çizilir ve pişirilirdi.
Matematik, tıp ve astronomi


Mezopotamyalılar iki [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] sahipti. [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.], zamanı altmış dakikalık saatlerde ölçen ilk insanlardır ve haftada yedi günlük bir [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] de oluşturmuşlardır. [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] astronomlar gündönümü ve tutulmaları hesaplayabiliyorlardı. [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] gelişimi din ve mitoloji ile iç içedir zira insanlar astronominin bir amacı olduğuna inanıyorlar ve ona bazı dini veya mistik unsurlar yüklüyorlardı. Örneğin tutulmalar kötüye işaretti. Her ne kadar [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] ve [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] konusunda bilgileri olmasa da tıbbi tanı listeleri oluşturmuşlar, hastalıkları gözlemlemişlerdir.
Mezopotamya halkları ve dilleri


Mezopotamya büyük oranda göç almış, birçok kavme ev sahipliği yapmıştır. Fakat göç eden toplulukların çoğu var olan Mezopotamya kültürünü benimsemiş, ayrı bir kültür veya dil olarak barınamamıştır. Bu nedenle Mezopotamya'da var olmuş çoğu halkın, yazılı kayıtlar sayesinde, sadece isimleri bilinmektedir. Bugüne ulaşan çivi yazılı kayıtlar, tabletler sayesinde Mezopotamya'nın en yaygın dillerinin [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] ve [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] olduğu söylenebilir. Yapılan çalışmalarla:Mezopotamya genelinde var olan dillerde günümüzde [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] dilinin büyük benzerlikler gösterdiği belgelenmiştir.
Bunların dışında [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] Mezopotamya'ya girişi ve daha sonra [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] liderliğinde önemli bir siyasi konuma gelmeleriyle [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] de, en azından bir dönem için, Mezopotamya'nın önemli dillerinden biri sayılmıştır. [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] dair pek bilgi yoktur yine de Urartuca ile aynı kökenden geldiği bilinmektedir.
Sümerce gibi diğer dillerden farklı özellikler taşıyan bir Mezopotamya dili de [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]'dır.
Diğer yerli Halk ise [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]
Din ve mitoloji

Antik Mezopotamya dini, kayıtları bilinen en eski dindir. Antik Mezopotamya dininin temelleri [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] tarafından atılmış, daha sonra oluşan uygarlıklar ve bölgeye yerleşen kavimler bu dini yapıyı benimsemiştirler. Her ne kadar bölgenin bölümleri arasında farklılık gözlense de temel dini figürler, destanlar ve inanışlar aynı kalmıştır.
Sümerce "evren" sözcüğü an-ki'dir. Bu tanrı [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] (veya Anu) ve tanrıça [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]'yi işaret eder. Bu çiftin çocuğu Enlil, hava tanrısıdır ve zamanla Sümerlerin ve daha sonraki kavimlerin baş tanrısı olmuştur.
Destanlar çoğu zaman hem tarihi, hem de dini/mitolojik öğeler taşımaktaydı. Yine tarihi kayıtlarda da dini ve mitolojik unsurlara rastlanır; örneğin kral listelerinde mitolojik unsurlarla gerçekler karışık biçimdedir. Daha sonraları ortaya çıkan birçok dinde de geçen ve araştırmacılarca Mezopotamya kaynaklı olduğu düşünülen anlatılara "Tufan" ve "Yaratılış" örnek olarak verilebilir.
[Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.], [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.], [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] ve [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] odaklı olmakla beraber bölgeyi etkilemiş sayısız halkın mitolojilerinden yoğun biçimde etkilenmiştir. Politeistik bir din olan Mezopotamya dininin tanrı ve tanrıçaları zaman içinde isim değiştirse de özellikleri genelde aynı kalmıştır. Bazı önemli tanrı ve tanrıçalar şunlardır:

• [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.], Sümer gök tanrısı daha sonraları Anu olarak anılmaya başlanır. [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] ile evlidir fakat diğer Mezopotamya dinlerinde [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] olarak anılan bir eşi vardır.
  
• [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.], [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]'in baş tanrısı.
  
• [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] veya diğer bölgelerde Ninişina, [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] tanrıçasıydı. Birisi hastalandığında şifa için ona dua edilirdi.
  
• [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] (bazı bölgelerde Suen, Nanna-Suen veya Sin), ay tanrısı. [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]'in çocuklarındandı.
  
• [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] (Šamaš veya Sahamaş), güneş tanrısı.
  
• [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.], Asurlu aşk ve cinsellik tanrıçası. Sümer tanrıçası [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]'dan köken aldığı düşünülür.
  
• [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.], Mezopotamya dininin en güçlü tanrısı olarak görülürdü. Karısı [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] çocukları ise: [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.], [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.], [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.], [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.], [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.], [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.], [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.], [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.], [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] ve [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.].
  
• [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.], yazı ve bilgelik tanrısı.
  
• [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.], Sümer savaş tanrısı.
  

[Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]

[Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] Mezopotamya'da [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] ve [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] yapılan tapınaklardır. Zigguratlar 7 katlı olup 3 ana bölümden oluşur. İlk katlar erzak deposu, orta katlar okul ve tapınak, son (yani en yüksek) katlar ise [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] olarak kullanılmıştır.
Ayrıca bakınız

• [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] (Jarmo), [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.].
  
• [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]
  
• [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]
  
• [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]
  
• [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]
  
• [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]
  
• [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]
  

Bölgedeki erken dönem kentleri:

• Yukarı Mezopotamya / [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]
  
  
  
  • [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]
    
  • [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]
    
  • [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]
    
  
  
• [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]
  
  
  
  • [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]
    
  • [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]
    
  • [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]
    
  • [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]
    
  
  
• Aşağı Mezopotamya / [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]
  
  
  
  • [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] veya Assur
    
  • [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]
    
  • [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]
    
  • [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]
    
  
  
  
  

Ek okuma

• [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]
  
• [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]
  
• Hand J. Nissen, Ana Hatlarıyla Mezopotamya, [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] bölgesin den çıkıp baban bölgesine genişlerdir.
  
• [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.], being the adventures of an official artist in the Garden of Eden, by Donald Maxwell, 1921 (a searchable facsimile at the University of Georgia Libraries; [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] & [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] format)
  
• [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.], by Percy S. P. Handcock, 1912 (a searchable facsimile at the University of Georgia Libraries; [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] & [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] format)
  
• A Companion to the Ancient Middle East, edited by Daniel Snell (Malden 2004)
  
• [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] Ancient Metropolitan City.
  

Dış bağlantılar

[Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]
Wikimedia Commons'ta [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur.

• [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]
  
• [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]
  

Kaynakça

• [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]
  
• Kemalettin Köroğlu, Eski Mezopotamya Tarihi, İletişim Yayınları
  
• Kemalettin Köroğlu, Tarih Öncesinden Perslere Kadar Mezopotamya, s.16-s.27, Toplumsal Tarih, Aylık Tarih Dergisi, Sayı:149, Mayıs [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.].
  

[ercankulanıcılar]

süper bilgiler var ellerine sağlık

[ÇERKEZMisafir]

bilgiler harika olmuş ellerinize sağlık

[dağlıkulanıcılar]

Eşîrên li herem û bajêrên Kurdistan ê. Kurdistan ın bölge ve şehirlerîndekî aşiretler.


Kurdistan


Başurê KURDISTAN - GÜNEY KURDISTAN


KERKÛK

Serefbeyanî, Koraki, Emîrhanbeyi, Azîzbegi, Kahar, Nadirî, Delo, Camrizi, Pencankeşi, Kaşkehrizi, Tarkondveyzi, Kazaniye, Berzenci, Omermil, Tilşani, Zengene, Faris Aga, Rustem Aga, Cebbari, Leylani, Talabani, şuvan.

XANIQIN

Suremiri, Kelheri, Titik, Mamecan, Eyna, Anteri, Bacillan, Cumur, Kazanlu, Kahur, Geze, Sadeleguhta, Baramserkala, Palani, Zende, Muhammed, Salih Aga, Ulyan, Tahiran, Gani, Davude, Salihi, Şehbezini, Kakeyi, Keganlu, Beybanî, Zerguş, Hilanî, Feyli, Gevazi, Neyricî.

SILÊMANI

Havrami, Havrami taht, Lihon, Merivani, Çengi, Caf, Haruni, Ismail, Azizî, Mikail, Reşobori, Terhani, Şatiri, Sadani, Badagi, Amola, Yusuf Cani, Nevrulî, Kemalî, Bezdenbahşi, Tavguzî, Peştmale, Biseri, Yariveysi, Şeyh, Ismalî, Isaî, Sofiyevend, Peşder, Babkeraga, Abbasmahmuduaga, Ismail Azizi, Hemavandi, Begazda, Reşavend, Remevand, Sefrevand, Sinebeser, Kafruşi, Piryayi, Cengi.

ERBIL

Dezei, Piran, Guntula, Maman, Gerdi, Kura, Xoşnav, Aku, Zerari, Surçi, Ballik, biradost, Herki, Hillani.

MUSIL

Buli, Bervaribala, Bervarrijir, Barzan, Zibari, Doski, Mezuri, Artuşi, Sendî, Geli, Sabato

SILOPI

Hewêrî, Zêwkî, Spêrtî, Reşikan. Dêmanî: di vî milê avê de: Meman, Harûnan, Hesinan (jêrîn û jorîn) Ebasan, Alîyan

BOTAN

Ezdînan Ezdînî Yezdenan, Hutan, Mîran, Alîkan, Dudêran, Dawûdîyan, Soran, Garisan. Şilit: Batûyan, Teyan, Xêrkan, Kiçan, Mûsereşan. - Kekan-Çolamerg-, Belikar-Çolamerg-, Hani-Hoşab-, Hüseyniye-Cizre-, Dahuri-Şırnak-, Şirbegi, Balyan-Hoyi-, Eyru-Baylan-, Atmanikan-Derben-Bedlîs-, Selifkan, Koçiyan, Duderi, Alikan, Teyan, Takuli,, Şekkak-Wan ,Erzirom-, Zerzan, Penyaneş, Zeydan, Barkeşan, Kanerburuş, Şevilan, Musenan-Urmiye-, Şemsiki-Dizi-, Ertuş


Rojhilatê KURDISTAN - DOĞU KURDISTAN

SUNE

Kumasi, Caf, Meddemi, Gulbahe, Şeyhismailî, Leh, Pişbişe, Tamaztusa, Guraga, Lala, Mahmudcebrail, Bayevend, Durac, Buraka, Sakur, Lurkalehker, Keygaşi, Hararat

MUKRI

Ocag, Sosani, Serdeşt, Vezne, Bane

KIRMANŞAH

Sincabi-Mahideşt, Goran, Yusufyar, Ahmedi, Koyik, Gorgeş, Nirzehi, Peyravand, Kelher, Ahmedevend, Girendi Herundabad, Gernd, Pavepenc, Zengene, Hamavendi, Nanegul, Celalevend, Şivankaregazal

ARDALAN

Kelher, Sakiz, Teylegor, Gûlbahi, Şeyhismaili, Mendemi, Koşki, Cebraşi, Lek, Leylak, Şemşiri

AZERBEYCAN

Celali, Milan, Hadranlu, Reşvend, Seldûz, Lek, Gerdeşari

LORISTAN

Heftling Evlaki, Ehmedi, Bahtiyari, Durki, Çarling, Kanursi, Sehuni, Mahmudsala, Mamivend, Salaki, Dinaruni, Bavayi, Evrak, Canoki, Serdesir, Hanoki, Pişkuh, Deylefon, Silasta, Balageriveh, Pişetkuh, Amile, Feyli, Bacilan Dalavend, Sekevend, Bayranevend, Aliven, Rûşvend, Halilani, Celalevend, Dacivaned.


Bakurê KURDISTAN - KUZEY KURDISTAN

HOZAT
Abbassan, Kirgan, Mirosan, Ferhadan, Zengan, Laçinan, Karabalan, Findan, Bahtiyaran, Mistan, Hoşan, Derikan, Şirtikan, Rutan, Dervişcemalan, Sarsaltikan, Aguçanan, Titekan .

ÇIMIŞKEZEK

Koçan, Şemkan, Raşikan, Kurmeşan, Ferhadan, Nenikan, Zekeran, Şekakan.

OVACIK

Kalan, Keçelan, Balan, Briman, Abbasiyan, Kulikan, Seid Kemalan, Kevan Arslanan,, Maksudan, Pezkevran, Beytan, Holikan, Koçan, Şemkan, Reşikan, Aşuran ,Deman.

PERTEK

Pilvakan, Keşkehoran, Mirzan, Halivan, Piran, Surkican, Şekakan, Kurmeşan, Sagman, Çarsancak, Celedor.

SAXMAN

Abasan, Ferhadan, Dervişcemalan, Holikan, Pilovenkan

PULUMER

Keçelan, Abasan, Arilan, Çarekan, Keman, Kureyşan, Bamasoran, Balan, Balaban, Lolan, Sisan, Şeyh Mahmedan, Şadan.

MAZGERT

Bamasuran, Hormekan, Kulikan, Sandalan, Hiran, Ketan, Bamiran, Batan, Alan Keriman, Gulan, Gotan, Zûlfan, Demenan, Muran, Balikan, Girtan, Mistikan,Yusufan, Gevran, Millan, Şeyhbazan, Isolan, Şadan, Suran, Kureyşan, Şeyhan, Kudan, Haman, Şeyh Mahmedan.

NAZMIYE

Şemdinan, Porikan, Parçikan, Hurşidan, Kureyşan, Haydaran, Arelan, Karsanan, Lolan, Şeyhmahmadan, Alan, Hormakan, Maskan, Kumsuran.

KIĞI

Zimeykan, Şavalan, Sadikan, Şevakan, Şeteran, Porikan, Maskan, Maksudan, Lertigan, Kureyşan, Kubetan, Kumsuran, Karsanan, Izolan, Hormekan, Canbegan, Bamasuran, Çekan, Çarekan, Gutan.

MALATYA

Atma, Dirijan, Îzol, Piran, Sinamelli, Elhas, Bekran, Harun, Balan, Gav.

SIVAS

Koçgiri, Badilan, Saro, Bar, Garoa, Îbo, Zaza, Eski, Ginian, Çarekan, Şadian, Canbegan.

KURUÇAY

Berazi, Hormekan, Koçkir, Koziçan, Resullar, Şadyan.

ERZINGAN

Kureyşan, Pilvankan, Balaban.

REFAHIYE

Şadyan, Koçgiri, Hormekli.

XALFETI-BERECUK

Picanli, Şeyhanlu, Baziki, Ketkanli.

URFA-CURNE REŞ-PÎRSUS

Ezdînan Ezdînî Yezdenan, Baziki, Alaattin, Şeyhanli, Karakeçili, Şedadi, Didan, Pijanli, Dinayi, Badilli, Gerger Îzol, Şeyhan, Canbek, Kavan, Benişat, Taman, Bejdeli, Badilli, Haltanlar, Ûbade, Mersavi Dûgerli, Beniyusuf, Beni Muhhammed, Naim, Siyale, Dagor, Cûmeyle.

GIRE SOR- WERANŞAR

Ezdînan Ezdînî Yezdenan, Milli, Bucak, Karavar, Karakeçi, Karahan, Dodikan, Advan, Şosbar, Seydiyan, Şakiryan, Çuvan, Sihama, Naimanli, Şarabi, Hedirkanli.

DERIK-MERDIN-STWER-KOSAR-GERCEWS

Ezdînan Ezdînî Yezdenan, Mahalyan, Sorikan, Metinan, Lef, Helecan, Kikan, Mazidagi, Dara, Taşyan, Meşkinan, Hasdat, Mendikan, Mersini, Omerkan, Dekori, Bobilan, Milli, Kalender, Sûrgûcû, Omergan, Heverki, Temikan, Omeryan, Bubilan, Koçekan, Bekşori, Haverki.

HAZEX-MIDYAD-CIZIR

Ezdînan Ezdînî Yezdenan, Dekşuri, Hûveyirki, Alva, Hûverkan, Alyan, Omeka, Hasina, Alika, Mema, Haruna, Dudeyran, Îspirti, Kiçan, Hirikan, Heverei, Dudiran, Varto, Çamkari, Zevikan, Musareşan, Tayyan.

AMED VE ÇEVRESI

Ezdînan Ezdînî Yezdenan, Seydanli, Îzoli, Bekiran, Hevidan, Kulp, Hiyan, Kadikan, Dudiran, Adirya, Elmana, Mankaran, Zilan, Redikan, Alikan, Başhan, Emaletin, Arişo, Zebra, Badikan, Canbagi, Karakeçi, Baykan, Mirdis, Tûrkan, Zendan, Omerikan, Rutan, Kejan, Satyan, Koraman, Tebikan, Hadarani, Sorikan, Botan, Dodikan, Îzoban, Peçari, Çemikan, Şeyhbizi, Koran, Kûran, Zahora, Beşiri, Çuvan, Sarhuvan, Kolikan, Kikan, Hetvan, Geyran, Metinan.

QUBI-SASON-XANAHEWEL-MISRIÇ

Musi, Hiyan, Sinson, Beleki, Bekiran, Budiran, Pencena, Memêziyan, Alikan, Reşkotan, Raman, Sinikan, Dudiran, Receban, Babusi, Pencinaran, Çirri, Atmani, Melefan, Malaşeref, Poran, Ran, Mahmud, Nelo, Şin, Mûrsel, Makso, Buban, Milan, Birikan, Celali, Adaman, Hayderan, Gûresun, Huyut, Teman, Şeko.

MUŞ-MALAZGIR-GUMGUM-KOP

Ezdînan Ezdînî Yezdenan, Hormet, Lolan, Lezgi, Çenken, Çerekli, Cibranli, Torini, Bekiranli, Sipkan, Çukur, Bekiran, Kulp, Hevidi, Hasanan, Sason, Raya, Elmanli, Bidiri, Şahlar, Beyler, Seydan, Huyut, Pat, Badikan, Celali, Hayderan



Kurdistan


BITLIS

Beritan, Alikan, Heydaran

WAN

Ezdînan Ezdînî Yezdenan, Mahmudan (Yezidi ), Dümbınan Boht ( Yezidi), Mam Reşan ( Hoşab ), Bazuki ( Erciş ), Bıradost ( Tirgever ), Rujiki, Şikak; ( Reşi, Baravi, Mendeki, Bele, Kürti yezidi.), ( Şikak, Dakuri, Şevli, Ademi, Şemsiki, Mukri, Livi, Si -çariki ), Göçer ( Celali ); Korukçu, Korukçu uşağı, Kul Han, Kızılbaşoli, Kotan, Suran, Halikani, Cendi, Keçelani, Mısırkani, Seli Yetimi, Sakan, Barahkani, Duniyi, Dinikane, Keskul, Reki, Alo Mehbeli, Kulihani, Haso Halikan, Haso Keçelan, Budikan, Hase Suran


Ertuşi, Hertoşi, Gevdan, Giravi, Zirki.
Dünbli, Çarik, Hormik, Lolan-halti, Hati, Zaza)
Haydaran, Sipiki, Hati, Cibranlı, Hasenan

GÜRPINAR

Tayan, Zevki, Bruki.

PATNOS

Sipkan, Hayderan, Asi, Memani, Merhuri, Torın, Akubi, Helki, Şeyh, Kérdizi, Atmaneki, Tırtopi ve Celali

IĞDIR

Gelu, Gelturan, Brukan, Xelkan, Mametkan ve Elumıho

ÇOLEMBERG

Goyan, Jirki, Kaşori, Gevdan, Mamhoran, Bûnyaniş, Ertuşi, Oramar, Dostki, Diri, Herki, Zevzan, Omaro.


Bakurê Rojavay KURDISTAN - KUYEZBATI KURDISTAN

Pijan, Alaatin, Elmendan, Gornison, Maaf, Kûran, Kilisan, Ketakan, Melşikan, Melkeş, Kalender, Berazi, Elverde, Velde, Apdale, Musaelsabir, Elberiş, Elbuvasi, Eldebil, Eldahir, Elmahdina, Zirva, Elhali, Hacaz, Meşhur, Aneze, Hirsa, Şeddai, Elfadle, Şammar, Cubur, Ebuasaf, Milli, Çeçen, Gerrade, Aduvan, Cunki, Sindi, Şerabi, Omerkan, Kikari, Mersini, Dakori, Tay, Dûbilan, Sitiya, Şamar, Pinarali, Arika, Heverkan, Dubilan, Miran, Beggare.

[yaseminkulanıcılar]

vala süper yazmış sın ve yapmışsın bıravo [Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]

[kartalkulanıcılar]

he valah yasemin harika olmuş senin mesajların niye az ???