Halepçe Katliamı

[adminkulanıcılar]

[Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]

[adminkulanıcılar]

[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]
kurdi
Di 16'ê Adara
1988 'an de balafirên şer yên artêşa
[Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]bombeyên
kîmyewî barandin ser bajarê
[Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]. Di
nava çend seatan de li Helepçe û derdora wê bi hezaran kurd mirin
û bi 10 hezaran kurd jî seqet man.

[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]





Raya
Giştî ya Cîhanê, ji komkujiyê piştî çend rojan agahdar bû.
Rojnemevan Ramazan Ozturk piştî komkujiyê çû Helepçe û wêneyên ku
li Helepçeyê kişandibûn, bi weşandina wan cîhan agahdar kir. Di
wêneyekê de kesekî bi navê Alî Hawar zarokekî xwe yê yek mehî ku
hê nav jî lê nehatibû kirin, bi awayekî hembêzkirî û dev vekirî,
jiyana xwe ji dest dabûn. Wêneyê mijara gotinê, piştî ku di
rojnameyan de hate weşandin, bû sembola komkujiya Helepçeyê. Îro
jî dema ku qala komkujiya Helepçeyê tê kirin, Alî Hawar û zarokê
wî yê yek mehî tê ber çavên mirov.


Bandora
bombeyên Kîmyewî tenê bi mirina 5 hezar kurdan û seqet mayina bi
deh hezaran ve bi sînor nema, bandora bombeyên kîmyewî hê jî li
bajêr didome.



Li gorî daneyên Neteweyên Yekbûyî, ji bo bombeyên Kîmyewî li
Helepçe û derdora wê di navbera salên 1991 û 1994`an de nexweşiya
qanserê ji sedî 800 zêde dibû. Herwiha ji ber bombeyên kîmyewî
nexweşiyên jinan 4 qat zêde bûn û bi hezaran kes jî bi nexweşiyên,
qiriq, kezeb, poz û çavan ve rû bi rû man. Bi hezaran kesan jî
çavên xwe wenda kirin. Li gorî agahiyan, hê jî bandora bombeyên
kîmyewî, zarokên nû tên cîhanê tehdîd dike.


Ji
berpirsyarên sereke yên komkujiya herî bi xwîn a dîroka nêz Sadam
Huseyîn û Hasan Alî Mecît bi navê kod Kîmyasal Elî li girtîgehan
li benda roja darizandinê ne. Lê belê hê ne diyare wê kengî
derkevin pêşberî dadgehan. Gelê kurd û bi taybetî jî gelê
Helepçeyê li bendê ye ji
Sadam
Huseyîn û Hasan Alî Mecît hesab were pirsîn.
[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]
türkçe



Irak ve
İran arasındaki bir kent olan
Halepçe 'de 16 mart
1988 ‘de tarihte eşine az
rastlanır bir katliam yapıldı.

Saddam hüseyin'in kimyasal silahları 5000 kürd'ün ölümüne
7000'inin yaralanmasına neden oldu.

Onbinlerce insan Türkiye sınırına dayandı.

O zamanlar adı kuzey ıraklılar(!) olarak anılan kürtler
içler acısı tabiat şartlarının da kurbanı oldular.

Halepçe katliamını babasının
kucağındaki bebek unutulmaz fotoğrafı ile tespit eden
gazeteci Ramazan Öztürk'ün tanıklığından okuyalım:

"Bütün sokaklar cesetlerle doluydu. Etrafta dayanılmaz bir koku
hâkimdi. Körpecik bebelerden bazılarının derileri kavrulmuş,
bazılarının vücudu mosmor kesilmişti. Cesetlerin çoğu kadın, çocuk
ve yaşlı insanlara aitti. Bazı bebekler annelerinin kucağından
fırlamış yerde sere serpe yatıyorlardı. Kimi evinin avlusunda
kurulmuş sofra başında; kimi kapının eşiğinde; kimi bebeğini
emzirirken; kimi oyun oynarken yakalanmıştı zehirli ölümün
pençesine...

Şehrin dışındaki boş tarlalarda ise, toplu halde ölmüş yüzlerce
insan vardı. Uzaktan bakıldığında, sanki tarlalarda ot yerine
insan bedenleri biçilmişti. Bu açık hava mezarlığında, yine kadın
ve çocuklar çoğunluktaydı. Hepsi birbirlerine sokulmuş, korkunç
ölüme teslim olmuşlardı.

Bazıları ise, su birikintilerinin başında ölüvermişlerdi. Bunlar
da, kimyasal gazların yaktığı vücutlarını suyla ıslatarak
kurtulmaya çalışanlardı. Toplu cesetlerin arka planında, otlarken
yine zehirli gazın etkisiyle telef olmuş ve vücutları şişmiş
hayvanların görüntüsü göze çarpıyordu. Kısacası, bomba isabeti
almış birkaç binanın dışında her şey yerli yerindeydi, ama bütün
canlılar ölmüştü."



Sivil
halka karşı bu tür ve bu büyüklükte bir bombalama o zamana kadar
hiçbir yerde gerçekleşmemişti. Bir kimyasal silah olan "koktail"in
içinde; deriye, gözlere, boğaza ve akciğere büyük zarar veren
Hardal gazı bulunuyor; aynı zamanda sinir sistemine inanılmaz
zararlar veriyor. İnsanların maruz kaldığı kimyasal silahlar, deri
ve elbiseleri ıslatıyor, Su ve yiyeceklere kolayca karışıyor ve
solunum sistemini de bozuyor.


Uzmanlar Hardal gazının
etkilerini şöyle dile getiriyor:

"Nagazaki ve Hiroşima'da iyonlaşan
atomların tersine Hardal gazı gelecekteki nesil için de inanılmaz
zararlar taşıyor. 10 yıl sonra bile insanlar çeşitli acılar
çekiyor özellikle uzun vadede DNA üzerinde yaptığı zarar var."

[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]

Deutsch


Halabdscha (
arabisch
حلبجة) ist eine Stadt im Norden des
[Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]. Sie wird
hauptsächlich von
Kurden bewohnt. Weltweit bekannt wurde die Stadt, als sie am
[Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]von
Flugzeugen des eigenen Landes mit
[Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]
bombardiert wurde. Der Angriff soll von dem irakischen General
Ali
Hasan al-Madschid angeordnet worden sein, der seitdem als "Chemical
Ali" geächtet wird.



Eine amerikanische Untersuchungskomission kam zu dem Schluß, das
die Stadt auch irrtümlich von der iranischen Armee hätte
bombardiert worden sein können. Nachweislich hatte es in der
Region Kämpfe gegeben, bei den beide Seiten Giftgas an der Front
eingesetzt haben sollen. Man wirft dieser Komission allerdings
Parteilichkeit vor, da zum Zeitpunkt der Bombardierung der Irak
noch als Verbündeter der
[Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]galt und die
Beziehungen zum Iran
seit dem Sturz des
[Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]feindlicher
Natur sind. Der US-Kongress weigerte sich deshalb, die Kommission
anzuhören.



Seit dem Sturz
Saddam
Husseins haben sich bisher (Anfang 2005) keine neuen Beweise
für die ein noch die andere Theorie ergeben. Gegen eine direkte
Schuld Iraks allerdings spricht der Umstand, daß selbst BBC noch
am 18. März 1988 irakische Bulletins über weiterhin im Kampf
befindliche eigene Einheiten in bzw. bei Halabdscha verbreitet
hatte. Der Beschuß eigener Einheiten in der Stadt durch den Irak
ist aber schwer vorstellbar.



Es wird vermutet, dass
[Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.],
[Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]und das
Nervengas VX
zum Einsatz kamen. Bei dem Angriff starben etwa 5.000 Menschen
qualvoll, meist Kinder, Frauen und alte Männer. Viele tausend
weitere starben danach oder erlitten dauerhafte
Gesundheitsschäden. Auch im Jahr 2003 leiden viele Menschen aus
der Stadt an Folgeerscheinungen wie Nervenlähmungen ,

Hautkrankheiten ,
Tumoren ,
Lungenschäden ,
[Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]
. Außerdem ergaben die Forschungen, dass es durch das Giftgas
genetische Veränderungen gegeben hat.



Das [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]
wurde nur zufällig bekannt, weil westliche Journalisten und
Wissenschaftler kurz nach der Bombardierung in die Region kamen
und so die Folgen des Angriffs dokumentieren konnten.



Über die Bombardierung der Stadt ergab sich eine lebhafte
Propagandakampagne in den Nachwehen des

Irakisch-Iranischen Krieges und der Vorbereitung des
ersten
und
zweiten US-Irakischen Krieges.

English



The Halabja poison gas attack was an incident
on [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]-
[Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]during a
major battle in the Iran-Iraq war when
chemical
weapons were used, allegedly by
[Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]government
forces, to kill a number of people in the Iraqi
[Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]town of

Halabja (population 80,000). Estimates of casualties range
from several hundred to 5,000 people. Halabja is located about 150
miles northeast of
Baghdad and 8-10 miles from the
[Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]border.



Most current accounts of the incident regard Iraq as the party
responsible for the gas attack, which occurred during the
Iran-Iraq War
. The war between Iran and Iraq was in its eighth year when,
on March 16 and 17, 1988, Iraq dropped poison gas on the Kurdish
city of Halabja, then held by Iranian troops and Iraqi Kurdish
guerrillas allied with Tehran; throughout the war, Iran had
supplied the Iraqi Kurdish rebels with safe haven and other
military support. For example, the
[Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] ( [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] ) web site states, "The
poison gas attack on the Iraqi town of

Halabja was the largest-scale
chemical
weapons (CW) attack against a
[Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]
population in modern times. ...The CW attack began early in the
evening of March
16th , when a group of eight aircraft began dropping chemical
bombs, and the chemical bombardment continued all night. ... The
Halabja attack involved multiple chemical agents, including
[Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]
, and the nerve
agents [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]
, [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]and
[Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]." Some sources
have also pointed to the blood agent Hydrogen Cyanide.


The
massacre at Halabja did not raise protests by the international
community in March 1988. At the time, it was admitted that the
civilians had been killed "collaterally" due to an error in
handling the combat gas. Two years later, when the Iran-Iraq War
was finished and the Western powers stopped supporting Saddam
Hussein, the massacre of Halabja was attributed to the Iraqis.


Some
debate continues, however, over the question of whether Iraq was
really the responsible party, stemming from the fact that the
United States supplied chemical weapons which may have been
responsible for Halabja to Iraq. The matter is further complicated
by the fact that the
U.S.
State Department , in the immediate aftermath of the incident,
instructed its diplomats to say that Iran was partly to blame.



A preliminary

Defense Intelligence Agency (DIA) study at the time concluded,
apparently by determining the chemicals used by looking at images
of the victims, that it was in fact Iran that was responsible for
the attack, an assessment which was used subsequently by the

Central Intelligence Agency (CIA) for much of the early
1990's. The CIA's senior political analyst for the Iran-Iraq war,
Stephen C. Pelletiere, co-authored an unclassified analysis of the
war
[1] ( [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] ) which contained a brief summary of the DIA study's key
points. In a January 31, 2003 New York Times

[2] (
[Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]
) opinion piece, Pelletiere summarized the DIA's findings and
noted that because of the DIA's conclusion there was not
sufficient evidence to definitively determine whether Iraq
or Iran
was responsible. Pelletiere also felt that the
administration of
George W.
Bush was not being forthright when squarely placing blame on
Iraq, since it contradicted the conclusion of the DIA study.
However the DIA's final position on the attack was in fact much
less certain than this preliminary report suggests, with its final
conclusions, in June 2003, asserting just that there was
insufficient evidence, but concluding that "Iraq ..used chemical
weapons against Kurdish civilians in 1988"

[3] (
[Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]
) . The CIA altered its position radically in the late 1990s
and cited Halabja frequently in its evidence of WMD before
the
2003 invasion

[4] ( [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] )


Another
extensive analysis of the incident is contained in a post
[5]
( [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]
) to the Campaign Against Sanctions on Iraq
[Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]by
Cambridge political theorist Glen Rangwala. Rangwala describes how
the attack followed the occupation of the city by Iranian and
pro-Iranian forces, leading to the conclusion that the gassing was
an attack on these forces by the Iraqis. Rangwala also cites
studies done by non-governmental organizations that concluded
different chemicals were used than the ones cited in the DIA study,
although a 1991 DIA report stated that Iraq did also posses
Hydrogen Cyanide gas supplied by the US. Rangwala's analysis
effectively sums up the current prevailing view of the event, that
Iraq was indeed responsible for the attack on Halabja, and that
the DIA analysis is in error. This evidence backed up by extensive
witness testimony gathered by organisations like
Human
Rights Watch
[Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]
( [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] ) and
Indict ([Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] has, more recently, added to the
growing evidence that the initial DIA appraisal of the events was
mistaken. The most categorical proof is the many further
well-documented incidents of deliberate attacks on Kurdish
civilians occurring at the same time throughout Kurdish northern
Iraq also perpetrated without doubt by Iraqi forces (
Al-Anfal
Campaign ).


Thus,
while some facts surrounding the incident remain murky, most
evidence and analyses indicate that the gas attack was an Iraqi
attack on Iranian forces, pro-Iranian Kurdish forces and Halabja's
citizens during one of the major battles of the Iran-Iraq War. The
attack likely served a dual-purpose, as both a military act and a
part of the Al-Anfal campaign.


Both
Saddam
Hussein and
Ali
Hasan al-Majid (who commanded Iraqi forces in northern Iraq in
that period) have had charges relating to the events at Halabja
included within the charges for which they are appearing before
the
Iraqi Special Tribunal for alleged crimes against humanity.
Hussein has repeatedly denied the Tribunal's legitimacy (claiming
it to be a "play" of American "theatre"), and refused to sign
documents reflecting the charges against him during his
first
public court appearance .


[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]



Halepçe'nin Anısına...


Edip BEDiRHAN

Doğuda bir yerde,
tepesi karla kaplı dağların ardında
yemyeşil,
bereketli topraklar uzanır.
Yıldızlarımız vardı üstümüzde.
Ve etrafımızda,
bizi ısıtan ateşimizin dansa tutuştuğu,
derme çatma evlerimizin çamurdan duvarları.
Kimbilir,
hangi hayallerimizi kazıdık oraya!
Direnmekten çökmüş gözlerimizin,
içindeki fırtınalarla!
Hep saklandık.
Koskoca ülkemizin başak kokan uçsuz bucaksız ovaları dururken,
yükseklere çıktık hep.
Geride umutlarımız,
geride hayallerimiz
ve geride çığlık atan yarınlarımız.
Her yanımız mezar dolmuş.
Ne kadar da çok ölü bırakmışız ardımızda!
Toprağı kazsan,
tırnaklarına yarım kalmış özlemlerin acı dolu yaşları dokunur
usulca.
İlk sevincin doğduğu bu diyarlar,
şimdi bir özlem mezarlığına bürünmüş.

Ne insanlar doğurdu bu diyarlar!
Ve tanrılar yarattı bu insanlar!
Bilmem ki,
hangi dil anlatabilir seni!
Kutsanmış ölümlerine mi yanayım şimdi,
yoksa hiçleştirilmiş evlatlarının dramına




mı?
Soluduğumuz hava zehir kokuyor artık.
Oysa ki bir zamanlar,
tatlı ilahilerin sesi çankılanırdı kulaklarımıza.
Ve ektiğimiz çiçeklerin kokusuydu içimizi fetheden.
Ağlama Sorani çocuk,
ağlama dilê min!
Seni bir Kurmanc'ın gönlüne gömeceğim.
Ve üstünü,
vatanımın kuzey rüzgarları ile örteceğim.

Ve sen ey düşman!
Her nerden geliyorsan
ve her kimsen!
Ey iyimserliğe bürünmüş canavar!
Ve ey yalanlar sarayının sultanı!
Gönlümü yarıp,
bir sır gibi sakladığım mezarı açamazsın.
Gözlerimdeki nehirlerin üzerinden uçan fırtınayı tutacağını mı
sandın?
Yoksa,
kalbimi diri tutan közlerin tetikte bekleyen ilk alevlerini
söndüreceğini mi?
Bir dev oldum artık!
Toprağıma özlem göme göme büyüyen,
Ve isyanlarımı dağlardan ovalara taşıran bir devim.
Bir uyansam,
seni bir nefeste cehennemlerin en soğuk yerine gömerim.
Çilelerle geçirdiğim on bin yılı,
sen orda bir günde tüketirsin.
Ve sarayların,
tıpkı yalanların gibi,
seni asla ısıtamayacak!






Evder Helepçe ye
Yusuf BAĞİ



Bi çûk bûn



Keserên min



Bi qasî gola
Wanê



Sivik bûn



Kul û xemên min



Bi qasî çiyayê
araratê



Hejmar a şehîda
kêm bû



Biqasî şeş
hezaran



Kom bi kom



Di veciniqîn



Mindalên
dergûşa darî



Diheliyan



Dayikên kezeb
sotayî



Li ber kîmya
baranê



Ewra xwe
veşartibûn



Di xelekên
tengavê de



Ezman çikî sayî



Stêr geş ne
bibûn



Ji şerma cîhanê



Li bin baskê
firoka



Dilopên ewravî



Dilop dilop



Di nisilî



Li ser dergûşên
darî



Li ser dayikên
kezeb sotayî



Bi awaza tehl



Bi lorîna
qedexe



Razê cangoriyê
min



Evder Helepçe
ye



Barana bê ewr



Rindikên çavên
sitêrka



Nisla xerdelê



Çipikê hûr



Ji bêhna sêva



Dengê zarokên



Lêv bi xwîn û



Kefa kîmyawî



Dayê dayê



Bêhna sêva tê



Razê can gorîyê
min



Evder helepçe
ye